Ciepło kominka w drewnianej otoczce, czyli wnętrza w góralskim stylu

Piękny zapach sosnowego drewna, skrzypiąca pod stopami podłoga, blask żarzącego się kominka... To nie scena z historycznego filmu, a „chałpa gazdy” — w gwarze góralskiej chata gospodarza, która swoim stylem i charakterem budziła zachwyt turystów, odwiedzających podhalańskie tereny. Dzisiaj te klimatyczne wnętrza wypychane są do lamusa przez nowoczesne style. Na szczęście niektóre z nich wciąż można podziwiać u podnóża Tatr — m.in. w Zakopanem. Osoby zakochane w tym stylu postanawiają jednak nie odpuszczać i wprowadzają odrobinę góralskiego kolorytu także do swoich wnętrz. O czym powinni pamiętać?

Styl zakopiański, alpejski i podhalański

Za najbardziej charakterystyczny, góralski sposób aranżowania wnętrz można obecnie uznać styl zakopiański, zwany też witkiewiczowskim. Bazuje on na podhalańskiej kulturze, lecz przez znanego malarza i architekta, Stanisława Witkiewicza, uzupełniony został elementami secesyjnymi i bogatszymi zdobieniami. Jest po części kontynuacją stylu alpejskiego, który po swoim okresie dominacji pod koniec XIX i na początku XX wieku, stopniowo zaczął być wypychany. Wnętrza typowo góralskich chat nie różnią się znacznie od tych aranżowanych w zakopiańskim stylu — w obu przypadkach kluczowe jest drewno i motywy ludowe.

Góralskie karczmy, które zachwycają klimatem

Dla wielu górali istotne znaczenie ma karczma. Jest to centrum życia każdej wioski, gdzie po ciężkiej pracy lub uroczystości społeczność zbiera się, by przy rozmaitych trunkach i swojskiej strawie wymienić się ważnymi informacjami. To właśnie w karczmach odbywają się najistotniejsze spotkania — zabawy, potańcówki, obrady. Wiejskie, góralskie karczmy pozwalają wypocząć gościom w wynajętych pokojach, schronić się przed deszczem, ogrzać dłonie przy kamiennym kominku i przede wszystkim najeść się do syta w karczemnej izbie. To właśnie ze względu na nietypowy klimat wnętrz, turyści masowo przybywają do góralskich karczm. Czemu by nie zaaranżować własnej restauracji w tym stylu?

Wyznacznikiem góralskiego stylu jest przede wszystkim naturalne drewno — najczęściej sosnowe lub świerkowe. Z niego wykonywane są rzeźbione meble, podłogi, a także ściany. Zaobserwować można, że strop karczm podpierają grube belki zarówno pionowe, jak i poziome. Okna w budynkach są niewielkie i zazwyczaj skierowane na południe. Najczęściej wewnątrz umieszcza się długie ławy, drewniane figurki i stare rekwizyty. Idealny kontrast dla drewnianych dekoracji stanowią naturalne tkaniny oraz pledy. Na stołach nie może zabraknąć obrusów, a przy oknach zawieszonych firan. Istotne jest, by w prawdziwie góralskiej chacie nie zrezygnowano z parzenicy — typowego ludowego wzoru, który haftowany jest na tkaninach. Jeśli chodzi o oświetlenie, powinno ono być maksymalnie naturalne, najlepiej by blask wydobywał się z kominka, choć nie zaszkodzi umieścić kilku wiszących świeczników.

Domy aranżowane w stylu góralskim

Zasady aranżowania wnętrz domów nie różnią się znacząco od tych stosowanych przy wyposażaniu karczm. Tu również zachwycają motywy ludowe, subtelne oświetlenie oraz piękne drewno umieszczone wszędzie tam, gdzie to tylko możliwe. W chatach góralskich charakterystyczny jest jednak symetryczny, funkcjonalny układ pomieszczeń. Wnętrze można podzielić na sień, czarną izbę oraz białą izbę. Pierwsze z wymienionych to korytarz, który łączy sąsiadujące ze sobą pokoje — wchodzi się do niego zazwyczaj przez werandę z daszkiem, natomiast na jego końcu umieszcza się schowek. Czarna izba to pomieszczenie, w którym rodzina przesiaduje każdego dnia. Znajduje się w nim jednocześnie kuchnia, jadalnia, sypialnia, a także piec. Z kolei do białej izby zaprasza się gości na wesela, pogrzeby czy różne uroczystości. Pomieszczenie to jest bogato zdobione drewnianymi skrzyniami, obrazkami na szkle, stołami, wygodnym łożem.

Ze względu na trudne standardy mieszkalne, mało kto zachowuje taki układ pomieszczeń, tym bardziej że współczesne domy budowane są znacznie większe. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać tylko część rozwiązań podhalańskiego stylu i zestawić go z nowoczesnymi aranżacjami. W takim przypadku doskonałą kompozycję będzie stanowiła jasna ściana, panele imitujące drewno oraz białe listwy przypodłogowe. Takie połączenie będzie stanowiło dobre tło dla rzeźbionych mebli i innych dekoracji w góralskim stylu. Same listwy nie muszą mieć prostego wzoru — można wybrać te rzeźbione i dostosowywać je do różnych aranżacji, niekoniecznie nowoczesnych. Wbrew pozorom stworzą one naprawdę ciekawy efekt.

Wskazówki dla aranżerów góralskich domów z drewna

1. Góralskie wnętrza słyną ze swojego naturalnego, tradycyjnego wyglądu. Nie warto więc zaburzać go zbędną elektroniką czy nowoczesnymi rozwiązaniami. Jeśli jednak w pomieszczeniu znajdują się sprzęty AGD/RTV, warto zadbać, żeby okablowanie od nich nie rzucało się w oczy. Do tego celu warto zamontować listwy przypodłogowe, w których ukryje się wszystkie przewody. Wybrane pod kolor drewna nie będą rzucać się w oczy, a dodatkowo stworzą estetyczne przejście między podłogą a sufitem.
2. Zaaranżowanie całego wnętrza przy wykorzystaniu naturalnego surowca może być niezwykle kosztowne. Dobrym pomysłem jest zastąpić go panelami doskonale imitującymi drewno, które są też tańsze w późniejszej impregnacji.
3. Charakterystyczny zapach drewna można stworzyć, paląc w kominku grabem, jesionem, bukiem lub drzewami owocowymi, np. śliwą, gruszą bądź jabłonią. Są to gatunki, które wolno się spalają, zapewniają dużo energii cieplnej, a do tego ładnie pachną. Na co dzień można też stosować kadzidełka o naturalnym zapachu drewna.

Wprowadzenie do wnętrza swojego domu czy lokalu góralskiego klimatu nie jest łatwym zadaniem. Będzie to wymagało większego wkładu finansowego, lecz efekt z pewnością będzie zadowalający. Zarówno rodzina, znajomi, jak i ewentualni goście będą zachwyceni nowym wystrojem. Aby jednak wnętrze w pełni satysfakcjonowało, trzeba poczuć i zrozumieć góralską kulturę. Najlepiej przed remontem udać się na południe kraju i na własne oczy zobaczyć, jak prezentuje się styl podhalański.